Γράφει η συγγραφέας Τίτσα Πιπίνου,
στο περιοδικό Index του Καλοκαιριού
«Αιώνια Επιστροφή». Τι γοητευτική ιδέα! Ερώτηση ή μοίρα; Αφού μετά τις δύο αυτές λέξεις βαλμένες η μια δίπλα στην άλλη δεν υπάρχει ερωτηματικό, σίγουρα δεν είναι ερώτηση. Μήπως λοιπόν «μοίρα» που οι δυτικές ευαισθησίες μας αδυνατούν να συλλάβουν με μια πρώτη σκέψη;
Ένα πεζογράφημα που κινείται ανάμεσα στο μυθιστόρημα και το δοκίμιο, τη γλώσσα και τις αισθήσεις.
Με φράσεις μικρές, καμιά φορά μονολεκτικές, απογυμνωμένες από περιττά άρθρα και αντωνυμίες η Ελένη Γκίκα μας οδηγεί σιγά σιγά όλο και πιο βαθιά στη ρυθμική, συχνά ασθμαίνουσα πρόζα της. Φράσεις που για να φθάσεις στο βυθό τους τις διαβάζεις και τις ξαναδιαβάζεις. Και σε κάθε επανάληψη καταλαβαίνεις κι άλλα, όλο και κάτι ακόμη, όπως συμβαίνει με τα πολυεπίπεδα, με τα πυκνά αναγνώσματα.
Και μια συνομιλία σε όλο το βιβλίο με τις αγαπημένες ταινίες και τα αγαπημένα της βιβλία όλα σχολιασμένα με ένα πολύ ξεχωριστό, αισθαντικό τρόπο και μια κρυστάλλινη εσωτερικότητα όπως έκανε και στο προηγούμενο μυθιστόρημα της. Μια περιήγηση σε ταινίες και σε βιβλία με ματιά διεισδυτική που πάντα με κάνει κατόπιν να τα αναζητώ να τα διαβάσω. Όπως συνέβη με την Ογκάουα, όπως συνέβη με τον Μουρακάμι, με τη Μπαρθελό. Ποτέ δεν με απογοήτευσαν.
Έτσι γίνονται άθελα σου αγαπημένες ταινίες και βιβλία σου.
Όσα τη σημάδεψαν, όσα την έκαναν αυτό που είναι, αυτό με το οποίο πορεύεται στη ζωή και στη γραφή. Μικρά δοκίμια περί τέχνης ενταγμένα στο μυθιστόρημα που μας βοηθούν να κατανοήσουμε τη σκέψη και τη δράση των ηρώων. Ένα παιχνίδι ανάμεσα στη συγγραφέα τα όνειρα και τους εφιάλτες της.
Η Ελένη ζει σε ένα σπίτι γεμάτο βιβλία σε κάθε ράφι, σε κάθε γωνιά, στο πάτωμα, παντού. Το μυαλό της είναι γεμάτο βιβλία που έχει διαβάσει, που έχει γράψει γι αυτά, που έχει μιλήσει, έτσι και το βιβλίο της δεν θα μπορούσε να μην είναι γεμάτο από αναφορές σε αγαπημένα της αναγνώσματα. Δεν θα μπορούσε, να γίνει αλλιώς.
Δεν έχει τη μεγαλύτερη σημασία η ιστορία που αφηγείται όσο η απόλαυση να το διαβάζεις, όπως σου αρέσει να βλέπεις ένα ζωγραφικό πίνακα με όμορφα χρώματα και με κρυμμένες εικόνες που κάθε τόσο σου αποκαλύπτονται ανάλογα με την ψυχική σου διάθεση και τη στιγμή. Απλά σου αρέσει. Αυτό το «απλά μου αρέσει» ίσως να είναι αρκετό και να μη χρειάζεται άλλες λέξεις να το εξηγήσω. Αυτό είναι η τέχνη.
Ένα βιβλίο μακρά διαφορετικό από όσα έχουμε συνηθίσει τα τελευταία χρόνια με το προβλέψιμο τέλος, όλα τόσο σαφή και προκαθορισμένα να κινούνται στην επιφάνεια μιας αναλώσιμης «λογοτεχνίας». Είναι σαν οι περισσότεροι συγγραφείς να αποποιούνται την πραγματικότητα, ένας τρόπος να μας κάνει να μην σκεπτόμαστε, που στο τέλος γίνεται απλά φλυαρία.
Η Ελένη Γκίκα είναι από αυτούς που εισχωρεί βαθιά στην ουσία των πραγμάτων. Δεν αναζητά τα ηχηρά εφέ, ή την κολακεία του αναγνώστη αλλά τον κάνει να ανακαλύπτει ξανά τον υπαινιγμό, το αίνιγμα, την ποίηση, τις πολλές εκδοχές του αποτελέσματος της ίδιας πράξης
Στην «Αιώνια Επιστροφή» όλα κινούνται γύρω από αυτή την ιδέα, της επιστροφής, της επανάληψης, μια ιδέα παράδοξη αλλά όχι παράλογη σύμφωνα με τους μεγάλους μαθηματικούς και φιλόσοφους. Το τυχαίο ή το μοιραίο; Οι ήρωες της δείχνουν να το υποψιάζονται, ή βαθιά να το γνωρίζουν.
Κάθε φορά που διαβάζω βιβλίο της ξεχνώ ή καλύτερα με κάνει να ξεχνώ ότι την ξέρω, ότι έχουμε μιλήσει ατέλειωτες ώρες, ότι είναι φίλη μου γιατί η Ελένη στα βιβλία της είναι μια άλλη, μια καινούργια κάθε φορά που υπερβαίνει την εικόνα της ή αυτό που νομίζεις ότι ξέρεις γι αυτήν.
