Ρυθμική, ασθμαίνουσα πρόζα

Γράφει η συγγραφέας Τίτσα Πιπίνου,
στο περιοδικό Index του Καλοκαιριού

«Αιώνια Επιστροφή». Τι γοητευτική ιδέα! Ερώτηση ή μοίρα; Αφού μετά τις δύο αυτές λέξεις βαλμένες η μια δίπλα στην άλλη δεν υπάρχει ερωτηματικό, σίγουρα δεν είναι ερώτηση. Μήπως λοιπόν «μοίρα» που οι δυτικές ευαισθησίες μας αδυνατούν να συλλάβουν με μια πρώτη σκέψη;
Ένα πεζογράφημα που κινείται ανάμεσα στο μυθιστόρημα και το δοκίμιο, τη γλώσσα και τις αισθήσεις.
Με φράσεις μικρές, καμιά φορά μονολεκτικές, απογυμνωμένες από περιττά άρθρα και αντωνυμίες η Ελένη Γκίκα μας οδηγεί σιγά σιγά όλο και πιο βαθιά στη ρυθμική, συχνά ασθμαίνουσα πρόζα της. Φράσεις που για να φθάσεις στο βυθό τους τις διαβάζεις και τις ξαναδιαβάζεις. Και σε κάθε επανάληψη καταλαβαίνεις κι άλλα, όλο και κάτι ακόμη, όπως συμβαίνει με τα πολυεπίπεδα, με τα πυκνά αναγνώσματα.
Και μια συνομιλία σε όλο το βιβλίο με τις αγαπημένες ταινίες και τα αγαπημένα της βιβλία όλα σχολιασμένα με ένα πολύ ξεχωριστό, αισθαντικό τρόπο και μια κρυστάλλινη εσωτερικότητα όπως έκανε και στο προηγούμενο μυθιστόρημα της. Μια περιήγηση σε ταινίες και σε βιβλία με ματιά διεισδυτική που πάντα με κάνει κατόπιν να τα αναζητώ να τα διαβάσω. Όπως συνέβη με την Ογκάουα, όπως συνέβη με τον Μουρακάμι, με τη Μπαρθελό. Ποτέ δεν με απογοήτευσαν.
Έτσι γίνονται άθελα σου αγαπημένες ταινίες και βιβλία σου.
Όσα τη σημάδεψαν, όσα την έκαναν αυτό που είναι, αυτό με το οποίο πορεύεται στη ζωή και στη γραφή. Μικρά δοκίμια περί τέχνης ενταγμένα στο μυθιστόρημα που μας βοηθούν να κατανοήσουμε τη σκέψη και τη δράση των ηρώων. Ένα παιχνίδι ανάμεσα στη συγγραφέα τα όνειρα και τους εφιάλτες της.
Η Ελένη ζει σε ένα σπίτι γεμάτο βιβλία σε κάθε ράφι, σε κάθε γωνιά, στο πάτωμα, παντού. Το μυαλό της είναι γεμάτο βιβλία που έχει διαβάσει, που έχει γράψει γι αυτά, που έχει μιλήσει, έτσι και το βιβλίο της δεν θα μπορούσε να μην είναι γεμάτο από αναφορές σε αγαπημένα της αναγνώσματα. Δεν θα μπορούσε, να γίνει αλλιώς.
Δεν έχει τη μεγαλύτερη σημασία η ιστορία που αφηγείται όσο η απόλαυση να το διαβάζεις, όπως σου αρέσει να βλέπεις ένα ζωγραφικό πίνακα με όμορφα χρώματα και με κρυμμένες εικόνες που κάθε τόσο σου αποκαλύπτονται ανάλογα με την ψυχική σου διάθεση και τη στιγμή. Απλά σου αρέσει. Αυτό το «απλά μου αρέσει» ίσως να είναι αρκετό και να μη χρειάζεται άλλες λέξεις να το εξηγήσω. Αυτό είναι η τέχνη.
Ένα βιβλίο μακρά διαφορετικό από όσα έχουμε συνηθίσει τα τελευταία χρόνια με το προβλέψιμο τέλος, όλα τόσο σαφή και προκαθορισμένα να κινούνται στην επιφάνεια μιας αναλώσιμης «λογοτεχνίας». Είναι σαν οι περισσότεροι συγγραφείς να αποποιούνται την πραγματικότητα, ένας τρόπος να μας κάνει να μην σκεπτόμαστε, που στο τέλος γίνεται απλά φλυαρία.
Η Ελένη Γκίκα είναι από αυτούς που εισχωρεί βαθιά στην ουσία των πραγμάτων. Δεν αναζητά τα ηχηρά εφέ, ή την κολακεία του αναγνώστη αλλά τον κάνει να ανακαλύπτει ξανά τον υπαινιγμό, το αίνιγμα, την ποίηση, τις πολλές εκδοχές του αποτελέσματος της ίδιας πράξης
Στην «Αιώνια Επιστροφή» όλα κινούνται γύρω από αυτή την ιδέα, της επιστροφής, της επανάληψης, μια ιδέα παράδοξη αλλά όχι παράλογη σύμφωνα με τους μεγάλους μαθηματικούς και φιλόσοφους. Το τυχαίο ή το μοιραίο; Οι ήρωες της δείχνουν να το υποψιάζονται, ή βαθιά να το γνωρίζουν.
Κάθε φορά που διαβάζω βιβλίο της ξεχνώ ή καλύτερα με κάνει να ξεχνώ ότι την ξέρω, ότι έχουμε μιλήσει ατέλειωτες ώρες, ότι είναι φίλη μου γιατί η Ελένη στα βιβλία της είναι μια άλλη, μια καινούργια κάθε φορά που υπερβαίνει την εικόνα της ή αυτό που νομίζεις ότι ξέρεις γι αυτήν.

Στο δάσος του Πουθενά

Αυτό που επιτρέπεται να είσαι'
Τίποτε.
Τον κοιτά' σαν δέντρο
Ο άνθρωπος – δέντρο
μια ξεραμένη βελανιδιά
“ο πατέρας μου”,
θα ψελλίσει ίσα για να τ' ακούσει η ίδια
με λαχτάρα,
“ο πατέρας μου, μια
γερασμένη βελανιδιά”.
Ακούει τα βήματά του
εκείνο το χαρακτηριστικό σούρσιμο
πάνω κάτω, πάνω κάτω στο δωμάτιο
σε λίγο, την ανάσα του'
κοιμήθηκε, σκέφτεται,
βαριά.
Αυτό που επιτρέπεται να είσαι'
Τα πάντα.
Εκείνος, o πατέρας της.
Μια γερασμένη βελανιδιά.
Κι αυτή,
η κόρη του
ν' ακούει τα βήματά να θροίζουν
την ανάσα του
στο δάσος του Πουθενά,
βαριά.

Κυριακή 17 Ιουλίου, Αγίας Μαρίνας

Σαν σήμερα,
στα 15 με δάγκωσε ένα σκυλί,
στα 21 παντρεύτηκα
στα όχι -δεν- θα- τα- μετρήσω, αμήχανα γράφω την 22η... σοκολάτα, ναι, “Σοκολάτες” ήταν ο τίτλος σαν τέτοια μέρα πριν από τέσσερα χρόνια, αρχικά...

Ιστορίες με Καλό Τέλος

Για το “Ωραίο μυστήριο του αύριο” γράφει η Μάρω Βαμβουνάκη, “Θεσσαλονίκη μου” ξαναθυμάται πιάνοντας το νήμα από την αρχή ο Αντώνης Σουρούνης, “Μια ιστορία αγάπης” υπογράφει ο Βασίλης Βασιλικός, το “Ψαροχώρι” ο Αλέξης Σταμάτης, ο Θανάσης Χειμωνάς μια “Αληθινή Ιστορία” και η Μαρία Γαβαλά “Ο γύρος του κόσμου”, αποτελώντας τους πρώτους συγγραφείς οι οποίοι θα ξετυλίξουν καθημερινά και αποκλειστικά για το Έθνος, από την Δευτέρα στις 11 Ιουλίου “Μια Ιστορία με καλό τέλος”, αποδεικνύοντας το πόσο ανοιχτή στο αναπάντεχο και στο ενδεχόμενο είναι η ίδια μας η ζωή.
Θ' ακολουθήσουν, μεταξύ άλλων, οι: Μανώλης Πρατικάκης, Μάνος Κοντολέων, Ιουστίνη Φραγκούλη- Αργύρη, Ανδρέας Μήτσου, Λένα Διβάνη, Φωτεινή Τσαλίκογλου, Λένα Μαντά, Μιχάλης Φακίνος, Γιάννης Καλπούζος, Μάκης Πανώριος, Πέρσα Κουμούτση, Μιχάλης Γενάρης, Δημήτρης Στεφανάκης, Μαρία Λαμπαδαρίδου, Στέφανος Δάνδολος, Πασχάλης Λαμπαρδής, Γιώργος Γλυκοφρύδης, Μαρία Ξυλούρη, και πολλοί άλλοι, υπογράφοντας ως Ιστορία με Καλό Τέλος την ίδια μας τη ζωή.

“Όταν ξέρει κανείς να παρατηρεί, ανακαλύπτει το πνεύμα ενός αιώνα και τη φυσιογνωμία ενός βασιλιά ακόμα και στο χερούλι μιας πόρτας” είπε κάποτε ο Βίκτωρ Ουγκώ και η ιστορία της λογοτεχνίας και της τέχνης, αποδεικνύει ότι πάντοτε προηγείται των γεγονότων εφόσον θέλοντας και μη – ο Πούσκιν σε ποίημα το έγραψε όπου προείδε το τέλος του- ο συγγραφέας και ο ποιητής είναι θέλει δεν θέλει προφήτης και ο Χρόνος της Ιστορίας του προηγείται πάντοτε από αυτόν της Ιστορίας και της Ζωής. Κάπως έτσι ο Ταρκόφσκι στη “Θυσία” του προείδε την δολοφονία του Ούλοφ Πάλμε, εφόσον έσπευσε η... ζωή σε ακριβή αντιγραφή ενός ονείρου που έβλεπε στην ταινία ο Καθηγητής και πρωταγωνιστής!
Επιθυμώντας, λοιπόν, να είμαστε ανοιχτοί στο ενδεχόμενο, αμήχανοι όπως όλοι από την διαφορετική όψη της όντως ζωής, ζητήσαμε από σημαντικούς σύγχρονους Έλληνες συγγραφείς, μια... Ιστορία με Καλό Τέλος!
Το αποτέλεσμα, έκπληξη! “Σαν έτοιμοι από καιρό” αποδέχθηκαν την πρόταση με μεγάλη χαρά. Καταφεύγοντας κάποιοι στο “ωραίο μυστήριο του αύριο”, κάποιοι άλλοι σε ό,τι πια πέρασε και μας έχει αποδείξει το πόσο πολύ είμαστε ανθεκτικοί, επινοητικοί και εκείνοι που θα δημιουργήσουν το απρόσμενο, και κάποιοι στον παράδεισο των παιδικών τους χρόνων, όπου το άφατο ήταν πια ολοφάνερο και το άδηλο αποκτούσε την δική του μυστηριώδη φωνή. Το αποτέλεσμα, Το Ωραίο Μυστήριο του Αύριο μέσα από Ιστορίες με Καλό Τέλος που υπογράφουν μεγαλύτεροι και νεότεροι, Αθηναίοι και της περιφέρειας, γνωστοί και αγαπημένοι συγγραφείς.
Ο Νίτσε δεν το 'πε; Ευτυχώς που υπάρχει η Τέχνη για να μη μας σκοτώνει η ζωή; Ε το μυστικό είναι ότι η Λογοτεχνία γνωρίζει το πόσο αισιόδοξη, δυνατή, σοφά νομοτελειακή είναι στον πυρήνα της η Ζωή...
Καλές αναγνώσεις!

Δημοσιεύθηκε στο Εθνος του Σαββάτου και οι ιστορίες ξεκίνησαν...