Από την “Τέχνη της Μνήμης” στα “Ελληνικά comics” και στο “Ο Μέτοικος και η συμμετρία”

Δημοσιεύθηκαν στο περιοδικό Έθνος “Ιστορία Σήμερα” (Σάββατο 9 Μαρτίου 2013)

“Η Τέχνη της Μνήμης” της Φράνσες Α. Γέιτς. Μετάφραση: Άρης Μπερλής. Εκδ. “Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης”, σελ. 577, 30 ευρώ.

“Η Μνημοσύνη, είπαν οι Έλληνες, είναι η μητέρα των Μουσών” επισημαίνει η συγγραφέας, ιστορικός αλλά όσον αφορά την “τέχνη της Μνήμης” βιβλιογραφικά αποτελεί ένα πεδίο σχεδόν άγνωστο.

Η Φράνσες Α. Γέιτς (1899- 1981) που κατέκτησε παγκόσμια φήμη ως ιστορικός και αμέσως μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο δίδαξε Ιστορία της Αναγέννησης, σ' αυτό το βιβλίο της εξετάζει την τέχνη της Μνήμης μέσα στον χρόνο: στην Αρχαία Ελλάδα “Μνήμη και Ψυχή”, την Μεσαιωνική μνήμη και τις μνημονικές πραγματείες, την Αναγεννησιακή μνήμη και το Μημονικό Θέατρο του Τζούλιο Καμίλλο, τη βενετική μνήμη και “το μυστικό των Σκιών” του Τζορντάνο Μπρούνο, τον ραμισμό ως τέχνη της μνήμης, το θεατρικό μνημονικό σύστημα του Ρόμπερτ Φλαντ και το Θέατρο Γκλόουμπ. Την τέχνη της μνήμης σε σχέση με την ανάπτυξη της επιστημονικής μεθόδου.

Όπως αναφέρει στον πρόλογό της, δλδ “Το θέμα αυτού του βιβλίου είναι η τέχνη της μνήμης και η θέση που αυτή κατείχε στα μεγάλα νευραλγικά κέντρα του ευρωπαϊκού πολιτισμού. Λίγοι γνωρίζουν ότι οι Έλληνες, που εφηύραν πολλές τέχνες, εφηύραν και μια τέχνη της μνήμης, η οποία πέρασε, όπως και οι υπόλοιπες τέχνες τους, στη Ρώμη, και από εκεί στην ευρωπαϊκή παράδοση. Η τέχνη αυτή έχει αντικείμενο την απομνημόνευση και χρησιμοποιεί μια τεχνική αποτύπωσης "θέσεων" και "εικόνων" στη μνήμη. Συνήθως αποκαλείται "μνημοτεχνική", και στη νεότερη εποχή θεωρείται μάλλον επουσιώδης κλάδος της ανθρώπινης δραστηριότητας. Αλλά σε όλες τις εποχές πριν από την εφεύρεση της τυπογραφίας η ασκημένη μνήμη είχε ζωτική σημασία· και η διαχείριση των εικόνων στη μνήμη θα πρέπει να δραστηριοποιούσε μέχρις ενός βαθμού όλες τις ψυχικές λειτουργίες. Επιπλέον, μια τέχνη που χρησιμοποιεί την αρχιτεκτονική της εποχής της για να επιλέξει τις μνημονικές της θέσεις και τις σύγχρονές της αναπαραστατικές τέχνες για τις εικόνες της θα έχει κι αυτή τις περιόδους της, κλασική, γοτθική και αναγεννησιακή. Μολονότι η μνημοτεχνική πλευρά της τέχνης της μνήμης είναι πάντα παρούσα, και στην αρχαιότητα και μετέπειτα, και αποτελεί την πραγματική βάση για τη μελέτη της, η εξέτασή της πρέπει να περιλάβει κάτι περισσότερο από την ιστορία των τεχνικών της. Η Μνημοσύνη, είπαν οι Έλληνες, είναι η μητέρα των Μουσών· και η ιστορία της άσκησης αυτής της θεμελιώδους όσο και απροσδιόριστης ανθρώπινης λειτουργίας θα μας ρίξει σε βαθιά νερά. Στην αρχαιότητα διατυπώνονται οι γενικές αρχές των κανόνων της τεχνητής μνήμης. Στον Μεσαίωνα η θέση της τέχνης της μνήμης ήταν κεντρική, η θεωρία της διατυπώθηκε από τους Σχολαστικούς και η πρακτική της είχε σχέση με τη μεσαιωνική εικονοποιία στην τέχνη και στην αρχιτεκτονική και με μεγάλα λογοτεχνικά μνημεία, όπως η Θεία Κωμωδία του Δάντη. Κατά την Αναγέννηση η σημασία της υποχώρησε στην καθαρά ουμανιστική παράδοση, αλλά απέκτησε τεράστιες διαστάσεις στην ερμητική παράδοση. Στον 17ο αιώνα η τέχνη της μνήμης υπέστη άλλη μία μεταμόρφωση, από μέθοδος απομνημόνευσης της εγκυκλοπαίδειας της γνώσης, απεικόνισης του κόσμου στη μνήμη, έγινε βοήθημα διερεύνησης της εγκυκλοπαίδειας και του κόσμου με στόχο την ανακάλυψη νέας γνώσης”. Μια μελέτη πολύτιμη επειδή η ιστορία της οργάνωσης της μνήμης αγγίζει την ιστορία της θρησκείας και της ηθικής, της φιλοσοφίας και της ψυχολογία, της τέχνης και της λογοτεχνίας, της επιστημονικής μεθόδου. Την ιστορία των ανθρώπων, αυτή καθ' αυτή. Σε εξαιρετική μετάφραση Άρη Μπερλή.

“Βρετανική πολιτική και προπαγάνδα στον ελληνοιταλικό πόλεμο” της Μαρίνας Πετράκη. Εκδ. “Πατάκη”, σελ. 333, 19 ευρώ.

Στις σελίδες του, η Ελλάδα και η Βρετανία τις παραμονές του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου, από τις ελληνοβρετανικές σχέσεις και την “Τετάρτη Αυγούστου” μέχρι τις βρετανικές εγγυήσεις και αντιδράσεις. Ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος, από την Ελλάδα και τη Γαλλία στον πόλεμο, τον “Χειμερινό” και τον “Κεραυνοβόλο” πόλεμο ως τον τορπιλισμό της Έλλης. Ο Ψυχολογικός Πόλεμος, το βρετανικό Υπουργείο Πληροφοριών και ο ρόλος του στην Ελλάδα. Η “Μάχη τη Αγγλίας” και η κατάσταση στην Ελλάδα, ως τον ελληνικό αγώνα και τη βρετανική πολεμική προσπάθεια στα μετόπισθεν. Κεντρικός άξονας, η ανάγκη παραμονής της Ελλάδα στη βρετανική σφαίρα επιρροής, οι αόριστες υποσχέσεις και οι “υπερτιμημένες” προσδοκίες των Ελλήνων.

Μελέτη η οποία βασίζεται κυρίως σε ανέκδοτο βρετανικό αρχειακό υλικό και επιχειρεί να παρουσιάσει μια άλλη διάσταση της άσκησης της βρετανικής πολιτικής στη χώρα μας τις παραμονές και κατά τη διάρκεια του ελληνοιταλικού πολέμου, μέσα από ένα “παιχνίδι” εντυπωσιασμού, υποσχέσεων και προπαγάνδας. Παράλληλα στο βιβλίο εξετάζεται το ιστορικο- πολιτικό και στρατιωτικό πλαίσιο της ευρύτερης περιοχής της Ευρώπης εκείνη την εποχή και όπως αυτό διαμορφώθηκε με τις παρεμβάσεις ή τις απαρχές της βρετανικής πολιτικής και παρουσίας.

Η Μαρίνα Πετράκη είναι Διδάκτωρ του Πανεπιστημίου του Κεντ στη Σύγχρονη Ευρωπαική Ιστορία. Σπούδασε Ευρωπαική Ιστορία στο Open University της Αγγλίας. Είναι επισκέπτης ερευνητής στο Κέντρο για τη Μελέτη της Προπαγάνδας και τον Πόλεμο του Πανεπιστημίου του Κεντ. Στα επιστημονικά της ενδιαφέροντα συμπεριλαμβάνονται η μελέτη της πολιτικής προπαγάνδας ως μέσου μαζικής πειθούς και η καθιέρωσή της ως ισχυρού όπλου κατά τη διάρκεια του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου. Το βιβλίο της “Ο μύθος του Μεταξά: Δικτατορία και προπαγάνδα στην Ελλάδα” έχει μεταφραστεί από τα αγγλικά και κυκλοφορεί από τις εκδόσεις “Ωκεανίδα”.

“Τα ελληνικά comics” του Soloup. Εκδ. “Τόπος”, σελ. 413, 28.90 ευρώ.

Στις σελίδες του, όλα τα “ελληνικά κόμικς”. Στην πιο ολοκληρωμένη και πρωτογενή έρευνα που έχει γίνει μέχρι σήμερα. Από την “Κολούμπρα” στη “Βαβέλ” και από το “Παρά Πέντε” στο “Εννέα”, από το “Αντί” στον “Σχολιαστή” και από το “Τέταρτο” στη “Γαλέρα”, από την “Τσιγγάνικη Οργήστρα” στο “Logomix”, από τον “Ευρωπαίο” στο “Maniffesto”, από το φεστιβάλ του Γκαζιού στο Comicdom Con και από το Comicart.gr στο Greekcomics.gr, από τα στριπάκια στα webcomics και από τα “μικιμάου” στα graphic novels. Καθώς και όλη η διαδρομή, από τους δημιουργούς στους αναγνώστες κι από τους εκδότες στους σχολιαστές και όλη η ιστορία, από τα περιοδικά στα άλμπουμ και από το χαρτί στο Διαδίκτυο.

Ως αντανακλάσεις ιδεών, ο γελοιογράφος και ερευνητής αναζητά την ιδεολογία και την σημειολογία τους, και εξετάζει την εικονογράφηση ως πολιτικό λόγο στην εκάστοτε εποχή αλλά και τα κόμικς ως διάγνωση και σύμπτωμα. Διότι όπως επισημαίνει ο δημιουργός του βιβλίου “για να εμβαθύνει κανείς στο αληθινό πολιτισμικό περιεχόμενο μιας εποχής, χρειάζεται να γνωρίζει την τέχνη της”. Το αποτέλεσμα, μελέτη- λεύκωμα που αποτελεί περιήγηση των ελληνικών κόμικς στον χρόνο, και μια ανάγνωση μέσω αυτών από την Μεταπολίτευση ως την Παγκοσμιοποίηση, και από το 1974 ως το Μνημόνιο. Κόμικς που κουβαλούν ιδέες και αναπαριστούν “πραγματικότητες”, “διαβάζοντας” και αναπαριστώντας με τον δικό τους τρόπο την εποχή, αλλά πάνω απ' όλα προσφέροντάς μας και την απόλαυση της ανάγνωσης.

Ο Soloup (Αντώνης Νικολόπουλος), έχει δημοσιεύσει κόμικς, comic stip και γελοιογραφίες (Βαβέλ, Γαλέρα, Βήμα της Κυριακής, Coal news κ.α) Και μέχρι σήμερα έχουν κυκλοφορήσει 13 προσωπικά άλμπουμ ενώ έχει εικονογραφήσει αρκετά εκπαιδευτικά, παιδικά και λογοτεχνικά βιβλία. Κατά καιρούς έχουν δημοσιευτεί άρθρα και αφιερώματά του για τη γελοιογραφία, τα κόμικς και άλλους δημιουργούς. Έχει σπουδάσει Πολιτικές Επιστήμες και είναι διδάκτωρ Πολιτισμικής Τεχνολογίας και Επικοινωνίας.

“Ο μέτοικος και η συμμετρία” του Τεύκρου Μιχαηλίδη. Εκδ. “Πόλις”, σελ. 296, 15 ευρώ.

Ο Τεύκρος Μιχαηλίδης, διδάκτωρ των μαθηματικών του Πανεπισημίου Pierre et Marie Curie και ιδρυτικό μέλος της ομάδας Θαλής + Φίλοι (καθώς και της Ελληνικής Λέσχης Συγγραφέων Αστυνομικής Λογοτεχνίας) υπογράφοντας βιβλία μυθοπλασίας τα τελευταία χρόνια έχει κατορθώσει να αποδείξει τη σχέση των Μαθηματικών με το Αστυνομικό, το Ερωτικό και το Ιστορικό Μυθιστόρημα. Με τα “Πυθαγόρεια εγκλήματα” όσον αφορά το αστυνομικό, με “Τα τέσσερα χρώματα του Καλοκαιριού” το ερωτικό και με τον “Αχμές, τον γιο του φεγγαριού” το ιστορικό. Με Μαθηματικό μυθιστόρημα που άπτεται της Ιστορίας, επιστρέφει και πάλι. Εφόσον ο ήρωάς του στο καινούργιο του βιβλίο “Ο μέτοικος και η συμμετρία” μας ταξιδεύει από το Αντάπαζαρ της Μκρασίας στην Ιταλία του μεσοπολέμου, στην Ισπανία του Εμφυλίου και, τέλος, στην Γαλλία της Κατοχής και της Αντίστασης. Ο κεντρικός του ήρωάς Δημήτρης Αποστολίδης, ο οποίος ήδη από το Δέλτα του ονόματός του αναγνωρίζει τη συμμετρία (ενός ισοσκελούς τριγώνου), περιδιαβαίνοντας ως μέτοικος (επειδή έτσι τα έφεραν η εποχή και οι καιροί) σε όλη την ταραγμένη Ευρώπη βιώνει τη βαθιά συμμετρία του σύμπαντος που ενυπάρχει στην ανθρώπινη ύπαρξη κατά συνέπεια και στων ανθρώπων την Ιστορία. Γνωρίζει σημαντικές προσωπικότητες του εικοστού αιώνα (τον χαράκτη Έσερ, τον μαθηματικό Αλεξάντρ Γκρόθεντικ) και αντιμετωπίζει με κριτική ματιά το κίνημα των Μπουρμπακί, μαθηματικό ρεύμα του καιρού μας. Στο μυθιστόρημα του Μιχαηλίδη μυθοπλαστικοί χαρακτήρες και ιστορικά πρόσωπα αλληλεπιδρούν, όπως τα Μαθηματικά και η Ιστορία εφόσον η ιστορία του μπορεί και να διαβαστεί σαν χρονικό του εικοστού αιώνα. Το μυθιστόρημα, όμως, διαβάζεται πρωτοεπίπεδα και ως ιστορία μυστηρίου. Εφόσον όλες οι συναντήσεις αποκαλύπτουν τη συμμετρία στο παρελθόν και το παρόν των δρώντων προσώπων, τη συμμετρία ακόμα και στις ακατανόητες και αιματηρές εποχές της Ιστορίας. Το μότο του Πωλ Βαλερύ εξάλλου από τις πρώτες σελίδες είναι ενδεικτικό: “Το σύμπαν είναι δομημένο με βάση ένα σχέδιο, η βαθιά συμμετρία του οποίου ενυπάρχει κατά κάποιον τρόπο στη νοημοσύνη μας”.

“Η Πελοπόννησος: Από τον 4ο ως τον 8ο αιώνα, αλλαγές και συνέχεια” της Άννας Αβραμέα. Μετάφραση: Μαργαρίτα Κρεμμυδά. Εκδ. “Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης”, σελ. 492, 26 ευρώ.

Αποτέλεσμα πολυετούς ενασχόλησης και μελέτης, το βιβλίο της Άννας Αβραμέα για την Πελοπόννησο δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά στη γαλλική γλώσσα το 1997, από τις εκδόσεις του Πανεπιστημίου της Σορβόνης. Προλογίζοντας τη γαλλική έκδοση, η Ελένη Γλύκατζη Αρβελέρ έγραφε τότε ότι η συγκεκριμένη εργασία θα παρέμενε "για πολλά χρόνια έργο αναφοράς" για όσους μελετούν τον πελοποννησιακό χώρο κατά την ύστερη αρχαιότητα και την πρωτοβυζαντινή περίοδο. Ακολουθώντας την εξέλιξη του δημογραφικού ιστού, τις αλλαγές της κοινωνικής οργάνωσης και τους μετασχηματισμούς του φυσικού περιβάλλοντος, η Αβραμέα κατόρθωσε να ρίξει νέο φως στην ιστορία και τη γεωγραφία μιας νευραλγικής περιοχής που βρισκόταν μεταξύ του Ανατολικού και του Δυτικού Βυζαντινού κράτους, στο σταυροδρόμι των θαλάσσιων δρόμων που συνέδεαν την αρχαία με τη Νέα Ρώμη, την Κωνσταντινούπολη. Με αυτόν τον τρόπο, σημείωνε η Αρβελέρ, η Αβραμέα εγκαινίασε "μια νέα μορφή ιστορικής γεωγραφίας, της δυναμικής των μεταβολών".
Το πρώτο κεφάλαιο του βιβλίου ασχολείται με τη διοικητική και την εκκλησιαστική δομή της Πελοποννήσου. Το δεύτερο κεφάλαιο υπό τον τίτλο "Φυσικό περιβάλλον και ανθρώπινη επέμβαση" αποτελεί ένα καινοτόμο για την εποχή κατά την οποία γράφηκε το βιβλίο πεδίο διερεύνησης της αμοιβαίας σχέσης ανθρώπου και περιβάλλοντος μέσω των σεισμών, μέσω των γεωμορφολογικών αλλοιώσεων που υφίσταται το τοπίο της Πελοποννήσου από τις προσχώσεις και την εξέλιξη του τοπίου από τη χρήση ή την εγκατάλειψη της γης. Στο τρίτο κεφάλαιο οι επιπτώσεις των επιδρομών των γερμανικών φυλών στον χώρο εξετάζονται συνδυαστικά από τις μαρτυρίες των αφηγηματικών πηγών και των αρχαιολογικών ευρημάτων. Το τέταρτο κεφάλαιο είναι αφιερωμένο στη διερεύνηση του προβλήματος της καθόδου των Σλάβων και της εγκατάστασής τους στην Πελοπόννησο. Στο πέμπτο κεφάλαιο εξετάζεται η εξέλιξη της μορφής και της λειτουργίας των πόλεων και των αγροτικών οικισμών. Το έκτο κεφάλαιο ανιχνεύει, μέσω των επιγραφών κυρίως, ποιες ήταν οι κατευθυντήριες δυνάμεις της κοινωνίας και ποιος ο ρόλος τους στη μορφή και την εξέλιξη του πελοποννησιακού χώρου. Έργο που ανοίγει νέους ορίζοντες, “μελέτη που θα παραμείνει για πολλά χρόνια έργο αναφοράς”.

“Ο γιος του δάσκαλου” του Γιάννη Ξανθούλη. Εκδ. “Διόπτρα”, σελ. 309, 15.90 ευρώ.

“Η λαδομπογιά στον καμβά ενός ζωγραφικού έργου, όσο παλιώνει, γίνεται διάφανη. Όταν συμβαίνει αυτό, μπορείς να δεις τις αρχικές γραμμές που έθεσε ο δημιουργός. Το δέντρο φαίνεται μέσ' από το φόρεμα μιας γυναίκας, ένα παιδί παραμερίζει για να περάσει ο μισοσχεδιασμένος σκύλος, κάποιες φιγούρες ξεπροβάλλουν πίσω από την ώχρα μιας πρόσοψης σπιτιού. Αυτό στη ζωγραφική λέγεται “pentimento”, γιατί ο ζωγράφος άλλαξε γνώμη...” Λίλιαν Χέλμαν, Τζούλια.

Με μότο που αποτελεί, τελικά, και το κλειδί του βιβλίου, ο Γιάννης Ξανθούλης υπογράφει μια ιστορία όπου εκδικείται το παρελθόν και οι νεκροί διεκδικούν τη φωνή και το δίκιο τους.

Όλα ξεκινούν “επιστρέφοντας”, μήπως μια επιστροφή στα μυστικά και στα βασικά δεν είναι όλη η ζωή μας;

Αφηγητής, ο Νικόδημος, ένα από τα πέντε παιδιά του δασκάλου, αυτός που επέζησε μαζί με την μεγάλη του αδελφή και τις δυο δίδυμες, εκείνος που ποτέ δεν αξιώθηκε να ονομαστεί, όπως ο χαμένος του αδελφός, “ο γιος του δασκάλου”. Έχει σπουδάσει και έχει ξενιτευθεί, εργάζεται σαν επιμελητής και υποτίθεται, έχει ξεφύγει. Επιλέγοντας μια δική του “ενσυνείδητη μοναξιά”, ρίχνοντας μαύρη πέτρα σε ό,τι τον πόνεσε και τον βαραίνει. Στο μυστήριο της αυτοκτονίας του “ωραίου αδελφού”, στα μυστικά της “αγίας τριάδας” με τους δυο επανομείναντες πια σαν γαμπρούς, πρώην φίλους. Εξάλλου, όταν σκοτώθηκε ο Βασίλης, την αποκήρυξαν την αυτοκτονία στο σπίτι, πρώτος ο δάσκαλος, όσο κι αν άφησε εκείνη στους πάντες και για πάντα τη βαριά της σκιά. Διεκδικώντας την ύπαρξή της σαν σχέδιο που διέγραψε ο ζωγράφος από ένα κομμάτι της πινακοθήκης του κόσμου. Έτσι, μια βροχερή μέρα θα σταθεί αρκετή για να φτάσει στα χέρια του μεσήλικα πια Νικόδημου το απαγορευμένο κομμάτι. Ένα βιβλίο σε κάποιο παλαιοπωλείο με τον κινηματογραφικό τίτλο “Γεια σας, παιδιά” που του θυμίζει ελληνικό τίτλο σε ταινία του Λουί Μαλ, θα του γυρίσει απροσδόκητα τις σελίδες του χρόνου. Και μια άγνωστή του Μαρία Ιορδάνου που υπογράφει, μοιάζει να ξέρει καλά, ό,τι αυτός και η οικογένειά του τόσα χρόνια αγνοεί. Τι συνέβη ακριβώς “και έσπασε η φλέβα” εκείνο το χάραμα στου αδελφού του το κεφάλι.

Ολόκληρο το βιβλίο είναι το χρονικό μιας επιστροφής, σε ό,τι συνέβη και μας πόνεσε που το 'σβησε η μνήμη για να μπορέσουν να επιζήσουν οι εναπομείναντες. Και ένα βιβλίο μέσ' στο βιβλίο.

“Ο κοκκινολαίμης” του Jo Nesbo. Μετάφραση: Χαράλαμπος Γιαννακόπουλος. Εκδ. “Μεταίχμιο”, σελ. 642, 23,84 ευρώ.

“Ρα-τσι-σμός” διάβασε ο Όλσεν, έχοντας εντοπίσει μες στα χαρτιά του τον ορισμό, “είναι η αιώνια πάλη ενάντια στην κληρονομική ασθένεια, στον εκφυλισμό και στον αφανισμό... η ανάμειξη των φυλών είναι ένα είδος αμφίπλευρης γενοκτονίας”. Νορβηγία λίγο πριν από το Μιλλένιουμ, με τον επιθεωρητή πια Χάρι Χόλε να ζει έναν εφιάλτη και την χώρα να βλέπει ένα σκοτεινό κομμάτι της ιστορίας να επιστρέφει, κι όμως για χρόνια ακόμα και οι ιστορικοί θέλησαν να το αποσιωπήσουν, αποκαλύπτοντας την μισή αλήθεια. Αλλ' οι βετεράνοι του Β' Παγκοσμίου πολέμου ακόμα και ως φαντάσματα επιστρέφουν και η κοινωνία επειδή “ξέχασε” γεμίζει νεοναζί και εμφανίζεται διχασμένη.

Το παρελθόν ωσεί παρόν, υπάρχουν κεφάλαια που λαμβάνουν μέρος το 1943 στο μέτωπο, στη μάχη του Λένινγκραντ, και εναλλάσσονται με παρόντες, αλλόκοτους κι ανεξήγητους φόνους. Τα στέκια των νεοναζί πληθαίνουν μαζί με τα χτυπήματα και την ιδεολογία τους που εγκαταλείπει την μόδα (συγκεκριμένος κώδικας ντυσίματος) για να γίνει πράξη και τους “αγίους της τελευταίας στιγμής” που εκ των υστέρων προσχώρησαν στην αντίσταση. Στο στόχαστρο, εθελοντές που επέστρεψαν, ιστορικοί, μια αστυνομικός και οι μετανάστες, βεβαίως. Η μεταπολεμική Νορβηγία που αναγκάζεται τελικά να θυμηθεί όλα όσα ο Έβεν Γιούουλ, δημοφιλής ιστορικός και πρώην αντιστασιακός είχε φροντίσει να ξεχάσει, επιλέγοντας να μη γράψει ούτε λέξη για τη γενική συνεργασία με τους Γερμανούς και εστιάζοντας στη μικρή αντίσταση που υπήρχε. Πέντε σελίδες για τη βύθιση του γερμανικού πλοίου Μπλίχερ τη νύχτα της 9ης Απριλίου και σχεδόν καμία για το γεγονός ότι περίπου 100.000 Νορβηγοί, προσάχθησαν και καταδικάστηκαν ως προδότες.

Εναλλάσσοντας χρόνους, τόπους και λογοτεχνικά είδη (πρωτοπρόσωπη αφήγηση, τριτοπρόσωπη, επιστολές, αφηγηματικές εκδοχές, ψυχαναλυτικές διαγνώσεις) ο συγγραφέας των αστυνομικών μυθιστορημάτων “Νέμεσις”, “Ο λυτρωτής” και “Ο χιονάνθρωπος”, φλερτάρει για μια φορά ακόμα αναδεικνύοντας το παρελθόν και την Ιστορία. Ο τίτλος - δάνειο απ' το πουλί τον κοκκινολαίμη και τον Γκίντμπραν- έτσι τον έλεγαν τότε στο μέτωπο “κοκκινολαίμη”- που είχε εφεύρει τον πιο γρήγορο κι ανώδυνο τρόπο θανάτου. Τα μεγάλα ατού του βιβλίου, το κομμάτι ιστορίας που αποσιωπήθηκε και η ψυχοσύνθεση των νεοναζί, το φαινόμενο εκείνο της ανθρώπινης βίας που ανθίζει στην ύφεση και στην κοινωνική κρίση.