(αντιγραφή από το μπλογκ της Λέσχης
http://mastori.blogspot.com που διαχειρίζεται η συγγραφέας και συντονίστρια Βούλα Μάστορη
Tρίτη, 22 Μαρτίου 2011
4+1 ερωτήσεις στην Ελένη Γκίκα για το βιβλίο της "Αιώνια επιστροφή", εκδόσεις Ψυχογιός
1. Ποια ήταν η αφορμή που γράψατε το βιβλίο “Αιώνια επιστροφή”;
Η “Θυσία” του Ταρκόφσκι και η εμμονή μου ότι φοβόμαστε, όπως τον βαθύτερο εαυτό μας, και την αληθινή ζωή. Η επαναφορά των κόμπων για να λυθούν στο τέλος. Άλλο έγραφα, όλα έδειχναν ότι βρισκόμουν αλλού. Όταν πήρα να διαβάζω το σενάριο της ταινίας. Κι έτσι ήρθαν ο τίτλος, πρώτα, η ανάγκη να θυσιάσουμε πράγματα για να βρούμε και να βγούμε στο αληθινό. Ο δρόμος που αρχίζει όταν δεν το υποψιαζόμαστε. Και γι' αυτό στο βιβλίο υπάρχει και αντιστροφή. Ξεκινά από το τετελεσμένο και καταλήγει στην αρχική στιγμή- σκηνή. Εκείνη που ζήσανε, αλλά κανείς δεν φαντάστηκε το πού τελικά θα τον οδηγούσε.
2. Ποιος από τους χαρακτήρες του βιβλίου σας έχει κάτι από εσάς;
Φοβάμαι η... Όλγα. Το πάθος για την ανάγνωση, την ζωή μέσα από τους ήρωες, το σύνδρομο της Ηλέκτρας αλλά και η Μαρίλια, ναι, θα μπορούσε να πει κανείς. Και ο Καθηγητής, ενδεχομένως, αυτή την εσφαλμένη ή όχι αίσθηση του Καθήκοντος. Δεν είναι ανάγκη να τα ζήσουμε, και η φαντασία δική μας είναι, και έχουν όλα και οι όλοι ένα κομματάκι απ' αυτή.
3. Με ποια φράση/πρόταση θα δίνατε μια “ταμπέλα” στο βιβλίο σας;
Το αιώνιο μέσα από το εφήμερο και το ελάχιστο. Για την ακρίβεια: η αιωνιότητα της στιγμής.
4. Τι θα θέλατε ο αναγνώστης σας να εκτιμήσει περισσότερο στο βιβλίο σας;
Το δικό του πρόσωπο στην ιστορία που ήθελα ή δεν ήθελα να πω. Θα επιθυμούσα να είναι ένα βιβλίο που αναπνέει. Ένα βιβλίο, για τον καθένα, διαφορετικό. Ντρέπομαι που το λέω, αλλά με τα φαντάσματά μας παλεύουμε. Όταν γράφουμε, είμαστε μόνοι μας. Μακάρι στην πορεία να κάνουμε την ιστορία μας κάπως ν' αγαπηθεί. Για ν' απαντήσουμε στο αίνιγμά μας γράφουμε. Αλλά συμβαίνει, συχνά, οι ιστορίες μας να ακροπατούν και σ' άλλων τους γρίφους, εξάλλου τα βασικά ήταν και παραμένουν κοινά.
5. Ποια είναι η σχέση σας με το χρόνο;
Όπως και στο βιβλίο. Παρελθόν και μέλλον στο θεικό παρόν, ένα κράμα! Ταυτοχρόνως και όλα βρίσκονται εδώ! Συνήθιζα να λέω – και να επιμένω- ότι είμαι τελικά παρελθοντολογικό πλάσμα. Μεγαλώνοντας όμως έμαθα να απολαμβάνω στο έπακρον το κάθε τί, και όλον το χρόνο, στο θεικό παρόν. Όλα είναι εδώ, τώρα, και το παρελθόν ερμηνεύεται αέναα. Όσο για το μέλλον... είπαμε, όλα έχουν προηγηθεί, ακόμα κι εκείνο που ακολουθεί.
Σας ευχαριστώ πολύ.
Παρουσίαση της συγγραφέα
Η Ελένη Γκίκα γεννήθηκε το 1959 στο Κορωπί. Δημοσιογράφος και βιβλιοκριτικός στο Έθνος της Κυριακής από το 1983, έχει ασχοληθεί με το μυθιστόρημα, το διήγημα, την ποίηση, το παραμύθι κι έχει επιμεληθεί βιβλία και σειρές. Κυκλοφορούν 26 βιβλία της. Με την “Αιώνια Επιστροφή”, δωδέκατο μυθιστόρημα, ξεκινά τη συνεργασία της με τις Εκδόσεις Ψυχογιός. Συνυπάρχει ως alef στο Golem με τον moha (Χρήστο Παπαμιχάλη).
Συνάντηση με την Ελένη Γκίκα
"Αιώνια επιστροφή" της Ελένης Γκίκα, εκδόσεις Ψυχογιός
Ένα βιβλίο που απευθύνεται σε δυνατούς αναγνώστες. Μια πρωτοπρόσωπη αφήγηση που αλλάζει στην πορεία ταυτότητα κι εσύ, ο αναγνώστης, ξαφνιάζεσαι, λες και κάποιος σου μιλάει στο σκοτάδι και συ προσπαθείς από κάτι --από μια λέξη, ένα ηχόγραμμα, έναν τόνο-- να πιαστείς για να καταλάβεις ποιος μιλάει.
Απαιτητικό κείμενο, εγωιστικό στην απαίτησή του να έχει την αμέριστη προσοχή σου. Δύσκολο, δύστροπο που σου ζητάει όμως να το τιθασεύσεις. Σε προκαλεί και σε προσκαλεί να το καταλάβεις. Σου δίνει λέξεις και προτάσεις ποιητικές, αλληγορικές που σε συγκρατούν τη στιγμή ίσως που ως ανυπόμονος αναγνώστης θες να το εγκαταλείψεις, θυμωμένος ίσως που δε σου αφήνεται εύκολα να μπεις μέσα στην ιστορία. Είναι σαν να σου ρίχνει κάθε φορά την άκρη του νήματος και με αυτό να προχωράς μέσα στο λαβύρινθο της αιώνιας επιστροφής.
Ένα παιχνίδι με το χρόνο. Η γραφή της Γκίκα ακυρώνει το χρόνο. Το κάνει επίτηδες η συγγραφέας; Θέλει να μπερδέψει το Χρόνο, να τον ξεγελάσει; Όπως και να 'χει, στο βιβλίο της τα καταφέρνει. Το κείμενο κινείται σε ονειρικό χρόνο, στο χρόνο που έχει ένα όνειρο -- χωρίς φυσική/ανθρώπινη αλληλουχία γεγονότων. Μέσα σε ένα γεγονός συμβαίνει κάποιο άλλο. Με ασύνδετη γραφή, αντισυμβατική. Όπως κυλάει ένα όνειρο. Με κεφάλαια σαν κομμάτια από ένα παράξενο παζλ που απεικονίζει ένα ονειρικό τοπίο, ασύνδετο σαν όνειρο αλλά και μαγευτικό σαν όνειρο. Άχρονη γραφή, ακυρωτική του Χρόνου. Μια διαμαρτυρία άλλωστε στο χρόνο φαίνεται να είναι ολόκληρο το βιβλίο. Μια κραυγή της συγγραφέα που βλέπει την αδυναμία της έναντι στον πανδαμάτορα Χρόνο.
Βιβλιοπαρουσιάσεις και αποσπάσματα παρεμβάλλονται στην αφήγηση χρωματίζοντας και χαρακτηρίζοντας την κεντρική ηρωίδα της υπόθεσης, μια παρεμβολή η οποία φαίνεται να προσπαθεί ζηλόφθονα να αποσπάσει τον αναγνώστη από τη ροή της ιστορίας.
Βούλα Μάστορη (συντονίστρια της λέσχης)
***
"Η αιώνια επιστροφή» της Ελένης Γκίκα (γεν.1959).
Συνήθως λένε για ένα βιβλίο, που άρεσε, ότι το διάβασαν με μια ανάσα... ε, λοιπόν, αυτό το βιβλίο δεν διαβάζεται έτσι· Αυτό το βιβλίο είναι ένας πυκνά πλεγμένος ιστός που θέλει πολύ δουλειά για να δεις τι κρύβει από πίσω. Ήταν για μένα έκπληξη, ήταν μια μαγική εικόνα που έπρεπε να ψάξω πολύ για την αποκάλυψή της. Δεν σας κρύβω ότι διάβασα τις τετρακόσιες και πλέον σελίδες δυο φορές (και ξεφυλλίζοντάς το άλλες τόσες) για να μου αποκαλυφτούν οι θησαυροί κάτω από μια ποιητική γραφή καθώς επίσης και εκείνοι της παγκόσμιας λογοτεχνίας, που η αλήθεια είναι ότι δεν τους είχα εντοπίσει διαβάζοντας... έτσι η συγγραφέας σε παρακινεί σε επανάληψη αναφέροντας την πραγματική υπόσταση των τριάντα και πλέον βιβλίων, ώστε να φτάσεις στον πυρήνα και να τους βρεις.
Ας μου επιτραπεί να αναφέρω μερικούς τίτλους σπουδαίων βιβλίων, που εισηγείται στο βιβλίο της η συγγραφέας: Τσάι στη Σαχάρα (του Πολ Μπόουλς), Η πτώση (του Αλμπερ Καμύ), Γραμμή Σκιάς (του Τζόζεφ Κόνραντ), Μετά το σεισμό (του Χαρούκι Μουρακάμι), Θάνατος στη Βενετία (του Τόμας Μαν, ΣΤΑΛΚΕΡ ταινία του Αντρέι Ταρκόφσκι (των Αρκάντι και Μπόρις Στρουγκάτσκι), ΘΥΣΙΑ (ταινία του Αντρέι Ταρκόφσκι), Ο φύλακας στη σίκαλη (του Τζ.Ντ. Σάλιντζερ) και ένα σωρό άλλα για να μην σας κουράζω.
Τώρα, όλοι αυτοί που περιτριγυρίζουν την ηρωίδα του βιβλίου και τους υπεραγαπά έχουν διπλή ζωή κάτι που εκείνη αγνοεί, και δεν είναι τίποτα άλλο παρά ορκισμένοι σταυροφόροι του καιρού μας, που όπως αναφέρει το βιβλίο, για μια ιδέα μάταιη, φαιδρή και περιττή.
Αξίζει εδώ και με παρακινεί το θέμα της τρομοκρατίας, που θίγει η μυθιστορία, να κάνω μνεία στους αδικοχαμένους νέους όπως: ο Θάνος Αξαρλιάν (ετών 20) το 1972, Ο Αλέξης Γρηγορόπουλος (ετών 15) το 2008, ο Νίκολας Τόντι (ετών 25) το 2010, ο Χαμιντουλάν Νατζάφι (ετών 15, το αφγανόπουλο που ψάχνοντας στον σκουπιδοτενεκέ, για την επιβίωσή του, βρήκε κουτί - βόμβα έσκασε στα χέρια του τον κομμάτιασε και τύφλωσε τη μικρή του αδελφή) το 2010, τους τρεις υπαλλήλους της Τράπεζας Μαρφίν τον Επαμεινώνδα Τσούκαλη (ετών 36), την Αγγελική Παπαθανασοπούλου (ετών 32), την Παρασκευή Ζούλια (ετών 35) το 2010.- (βάζω τελεία και παύλα για ξόρκι).
Όνειρα, ποιήματα, έρωτας, φόβοι, πόνοι ζωής και θανάτου το ένα μέσα στ' άλλο σαν τις ρώσικες κούκλες. Το ξόρκι μιας ερωτικής σχέσης που δεν πιάνει εξαπίνης το θάνατο· άραγε τελειώνει μια αγάπη, ένας έρωτας, όταν ένας από τους δυο εξαφανιστεί; Τελειώνει το πήγαινε-έλα της γέννησης, του θανάτου, της αρχής και του τέλους;
Το μαρτυρολόγιο μιας γυναίκας που σαν βαλκυρία λαχταράει να πάρει τις ψυχές των αγαπημένων σκοτωμένων για να ξαναγυρίσουν στη ζωή. Άραγε έχει ξεφύγει κανείς από την «αιώνια επιστροφή;» Πόσοι τολμούν να μάθουν αυτό που είναι, πόσοι τολμούν να γνωρίσουν τον εαυτό τους με κόστος την ίδια τους τη ζωή και να φτάσουν στη «χρυσή σφαίρα» που υλοποιεί την κάθε επιθυμία τους; έτσι η ηρωίδα του βιβλίου αναμετράει την ψυχή της με τον ίδιο της τον εαυτό στη μυστηριώδη Ζώνη όπου θα βρει το δωμάτιο των επιθυμιών, χώρος πίστης. όπως ο «Στάλκερ», ο οδηγός, (ταινία Α.Ταρκόφσκι) που οδήγησε έναν επιστήμονα και ένα συγγραφέα να φτάσουν εκεί και να εκφράσουν ότι πολυτιμότερο ποθούν και η ευχή τους θα πραγματοποιηθεί. Ο επιστήμονας παρακάλεσε να γυρίσει στη ζωή ο σκοτωμένος εξ αιτίας του αδελφός του που υπεραγαπά. Σαν γύρισε στο σπίτι του ανακάλυψε πως είχε γίνει πάμπλουτος. Βλέπετε η «Ζώνη» αγνοώντας την ευχή που ο ίδιος ήθελε να πιστεύει γι' αυτόν εκπλήρωσε τον βαθύτερο στόχο και πραγματικό του πόθο..
Ένας καθηγητής και εκδότης βιβλίων ο πατέρας της, της μετάδωσε το πάθος της γνώσης, της σκέψης, «Εν αρχή ην ο Λόγος», ασχέτως αν ο ίδιος κρυβόταν στις απουσίες του, στις σιωπές του. Η μάνα της, ως άλλη «μαντάμ Μποβαρί» όμορφη, ερωτική, λίγο έρχεται, περισσότερο φεύγει, μέχρι που βρήκε τη λύτρωση τρυπώντας τις φλέβες της στο μπάνιο κάποιου ξενοδοχείου. Ποιος φταίει; μήπως ο Πατέρας; μήπως η ίδια; μα ήταν τόσο μικρή τότε, όμως ακόμα υποφέρει με κείνο το ατέλειωτο «γιατί». Το «γιατί» που έχει ανάγκη ένα παιδί όταν η στοργή και η αγάπη των γονιών, που τόσο έχει ανάγκη, είναι ελλιπής. Αγαπημένα πρόσωπα μέσα στις σιωπές και στα μυστικά. Και τώρα στη δούλεψή της, στον εκδοτικό οίκο που κληρονόμησε από τον πατέρα, η νεαρή Μαρίλη με τα μπλε μάτια, ίδια ο εαυτός της, ο σωσίας της, μόνο που εκείνη δεν πήρε τα μπλε μάτια του πατέρα, αλλά πράσινα της μάνας. Είναι δυνατόν; Αγαπούν τα ίδια πράγματα, αφοσιώνεται η Μαρίλη στο νέο περιοδικό με τον τίτλο που η ηρωίδα μας, η Όλγα πρότεινε και είχε κι' εκείνη στο μυαλό της, «η αιώνια επιστροφή». Έχει κουραστεί, έχει μεγαλώσει, η συνέχειά της η Μαρίλη. Τι σύμπτωση Μαρίλη είχε ονομάσει και μια κούκλα της που έπαιζε μικρή, εκείνη με το μπλε ταφταδένιο φουστανάκι.. και ένας αιώνιος αγαπημένος, ο μοναδικός εραστής, χαμένος χρόνια κάπου στην μεγάλη έρημο της Αφρικής και κείνη χρόνια μόνη, μέχρι που κάποιος έρχεται από το πουθενά, άλλη μορφή μέσα στην ίδια μορφή, Ορέστης τ' όνομά του. Ποιος είναι τι της θυμίζει; κάτι της θυμίζει το τσουλούφι του, η ελιά σαν σοκολάτα στο άτριχο σώμα του, ένας άντρας που της ζωντανεύει πάθος ερωτικό ξεχασμένο χρόνια. ένα σημάδι θέλει να της κάνει κάπου ψηλά στο μηρό, έτσι που να κρατάει μέχρι να ξανάρθει. να το βλέπει μόνο κείνη και να συνειδητοποιεί την αλήθεια του. Και ο Ορέστης εραστής με μυστική επικίνδυνη ζωή, ερωτευμένος μαζί της με μια αγάπη από παλιά, όταν εκείνη ήταν ερωτευμένη με κείνον τον άντρα που τόσο εκείνος ζήλευε.. όμως κανείς δεν είναι διατεθειμένος να την βγάλει από την άγνοιά της, είναι εντολή του αρχηγού πατέρα, καθηγητή και εκδότη. Η Όλγα δεν ξέρει τίποτα και δεν χρειάζεται να μάθει και αυτό είναι ο πόνος, το παράπονο της Μαρίλης γιατί μόνο η Όλγα εκτός; γιατί η ίδια μέσα στον κίνδυνο; αφού και οι δυο από τον ίδιο σπασμό γεννήθηκαν; έτσι ο Ορέστης πίσω από σεξιστικές κουβέντες κρύβει την αγάπη του και αντί «έρχομαι να αγαπηθούμε» της στέλνει ηλεκτρονικά μηνύματα «Θα καυλώσουμε;» Πήρε την αρχηγία μετά το θάνατο του καθηγητή. συνέχισε τον αγώνα για την «επανάσταση» και ζωσμένος με εκρηκτικά κομματιάστηκε, μια θυσία ιδεολογίας, μια θυσία αγάπης και έρωτα, αφού τώρα εκείνη τα ξέρει όλα και μέσα στη σιωπή της εξαφανίστηκε.
Τελειώνω με τη φράση του βιβλίου «αν η ζωή μας είναι μια αντανάκλαση.. αν όνειρο.. μέσα σε όνειρο.. γι' αυτό ας μη μας τρομάζει..
Σημειώσεις:
1.Αφιερώνω στην Ελένη Γκίκα ένα απόσπασμα του βιβλίου με τίτλο «ΤΟ ΧΑΡΤΙΝΟ ΣΠΙΤΙ» του συγγραφέα Κάρλος Μαρία Ντομίνγκες (γεν. 1955-Αργεντινή).
« Συχνά είναι πιο δύσκολο να ξεφορτωθείς ένα βιβλίο παρά να το αποκτήσεις. Κολλάνε πάνω μας με ένα συμφωνητικό ανάγκης και λησμονιάς, σαν να ήταν μάρτυρες κάποιας στιγμής της ζωής μας που δε θα ξαναζήσουμε.»
2.Πιστεύω ότι δε χρειαζόταν να παρεμβάλλει η συγγραφέας στη μυθιστορία της τόσο μεγάλη λίστα βιβλίων με εισηγήσεις και κριτικές.
3.Θέλω να επισημάνω ότι απέχω παρασάγγες από αυτό που λένε κριτική βιβλίων ή για να εκφραστώ πιο απλά δεν ξέρω να κάνω κριτική στα λογοτεχνήματα κι ας τ ' αγαπώ πολύ. Απλά γράφω σκέψεις απ' αυτά που πήρα, απ' αυτά που κέρδισα διαβάζοντάς τα.
Ευγενία Μακαριάδη (μέλος της λέσχης)
ΥΓ. Ευχαριστώ τα μέλη της Λέσχης Ανάγνωσης Διονύσου, τις συγγραφείς Βούλα Μάστορη και Ευγενία Μακαριάδη, για το ζεστό και αποκαλυπτικό απόγευμα, μέσα από την καρδιά μου. Για τις οξυδερκείς κι ευαίσθητες παρατηρήσεις τους, για τα εξαιρετικά κείμενά τους, για όλα, όλα, όλα...
ελένη
